Schuilkerkje Pingjum, Grote Buren 28
Geopend juli, augustus, 7 september, van 13.30 – 17.00 uur
Tijdens Open Monumenten Dag, 14 september van 10.00 – 17.00 uur

Weet u wie Menno Simons was? Misschien zelfs nog nooit van gehoord? Geeft niets hoor. Het antwoord ‘weet ik niet’ hoort bij Menno. Want heel veel weten we niet.

Wel weten we dat hij is geboren in Witmarsum, in het jaar 1496. Het is lang geleden, maar de tijd waarin hij leefde lijkt op die van ons. Door de boekdrukkunst komt er ineens veel meer informatie beschikbaar voor veel meer mensen dan daarvoor. Dus de vraag naar wat is waar wordt actueel. En verder is het een tijd van verandering, van strijd, van ziekte. Menno is 20 jaar jonger dan Grutte Pier uit Kimswerd. Dat helpt misschien om een beeld te vormen van zijn tijd.

Menno was boerenzoon. Het gebeurde heel vaak dat een deel van de kinderen in een gezin niet op de boerderij verder kon en dus een andere werkplek moesten zoeken. Menno vindt die in de kerk. In 1524 wordt hij priester in de Victoriuskerk in Pingjum. Hij begint daar zijn carrière als een hulppastoor. Maar als hij aan het werk is heeft hij veel twijfels over de rituelen die hij moet uitvoeren. Bijvoorbeeld stelt hij zich de vraag of je kinderen moet dopen. Hij heeft een bijbel en een aantal – verboden – boeken en gaat lezen. Zijn twijfel wordt groter. Dat komt ook omdat er een nieuwe beweging in opkomst is. Zij willen niet meer lid zijn van een kerk die verbonden is aan heersers, en zo het systeem van mensen klein houden in stand houdt. Zij baseren hun geloof op de bijbel en willen leven zoals Jezus leert. En zij kiezen voor de doop van volwassenen.

Menno werkt hard en is goed voor de mensen van de parochie. Hij krijgt promotie en wordt pastoor in Witmarsum. Na een paar jaar, in 1536, legt hij echter zijn pij af, en trekt de deur van de kerk achter zich dicht. Hij sluit zich aan bij de beweging van de wederdopers. Daarmee is zijn bestaanszekerheid weg. Bovendien als hij leider wordt in de beweging, komt er een prijs op zijn hoofd.

Hij leidt een leven van rondreizen, mensen bemoedigen, preken, dopen, gemeenten stichten. Vanuit zijn geloof, omdat hij Jezus wil navolgen, en door de gewelddadige beginperiode van de dopers, stuurt hij de beweging naar geweldloosheid en inzet voor vrede. Hij reist naar Keulen, naar Emden, Hamburg, Lübeck, Rostock, Wismar en af ten toe weer terug naar Friesland of Amsterdam. Uiteindelijk mag hij wonen vlakbij Hamburg, waar hij een kleine drukkerij runt. Daar sterft hij in 1561.

Best veel toch, wat we weten. Dat weten we door wat hij zelf geschreven heeft en door wat anderen over hem vertellen. Er zijn ook veel verhalen, of ze allemaal echt gebeurd zijn? Misschien niet precies zo, maar ze vertellen wel over Menno.

Een heel beroemd verhaal is dat over het vat met stroop. Er wordt verteld dat Menno ergens op een vat stroop stond te preken en dat hij zo enthousiast was dat hij door het deksel zakte, in de stroop. De mensen die luisterden likten hem daarna af. Ik twijfel of het echt zo gebeurd is, maar je leert er wel van dat Menno een zeer enthousiast preker was. En dat er veel mensen naar hem luisterden.

Hoe Menno er uit zag? Geen idee. Toch zijn er portretten. En ook best verschillende portretten. En ze vertellen allemaal iets over Menno. Als je goed kijkt zie je van alles.

Wat we horen, ook weer van mensen die Menno ontmoet hebben, is dat hij mank liep en een stok gebruikte. Op sommige portretten zie je dat.

Dit is maar een deel van wat er te vertellen is. Wel leuk als je beseft dat een man uit Witmarsum, die in Pingjum gewerkt heeft, zo beroemd geworden is, dat de geloofsgemeenschap die nog steeds bestaat naar hem genoemd wordt: Mennonieten, of mennisten. Wereldwijd gebruikt.

In de zomer van 2024 kunt u de portretten van Menno zien in het Schuilkerkje aan de Grote Buren in Pingjum.

We willen u ook uitdagen: maak je eigen portret van Menno. Het hoeft niet te lijken op de portretten die er al zijn. Hoe zou je hem afbeelden als je zijn verhaal leest?

Maak een tekening of een schilderij, of werk met textiel of klei. Op 14 september tijdens Open Monumentendag kan het resultaat getoond worden en bewonderd door de bezoekers die dan komen.

Meer informatie?

Stuur een bericht naar doopsgezindemonumenten@gmail.com
Op dit mailadres kunt u ook een afspraak maken als een bezoek tijdens de openingsuren niet past.